PORADNIK savoir-vivre

Praktyczny poradnik savoir-vivre

wobec osób niepełnosprawnych

 Nie musimy czuć się niezręcznie w obecności osoby niepełnosprawnej.

 Jeżeli kiedykolwiek będziemy mieli wątpliwości, co do tego, jak się zachować, czy też, co powiedzieć, to należy po prostu zapytać o to tę osobę.

 Podstawowe zasady postępowania

 Stawiaj osobę na pierwszym miejscu!

Należy mówić ?osoba niepełnosprawna?, a nie ?niepełnosprawny?. Wystrzegajmy się też przestarzałych określeń takich jak ?upośledzony? czy ?kaleka?.

Zanim pomożesz ? zapytaj!

Sam fakt bycia niepełnosprawnym nie oznacza, że dana osoba potrzebuje pomocy. Wsparcie należy oferować jedynie wówczas, gdy spostrzeżemy, że ktoś może go potrzebować lub jesteśmy proszeni o nie.

Bądź taktowny inicjując kontakt fizyczny!

Podczas udzielania pomocy unikajmy chwytania za ręce, czy poufałego  poklepywania. Nie dotykajmy też bez potrzeby wózka czy laski, gdyż stanowią one część osobistej przestrzeni tej osoby.

Pomyśl zanim coś powiesz!

Zwracajmy się do osoby niepełnosprawnej bezpośrednio tak, jak do każdej innej. Szanujmy jej prywatność i nie wypytujmy natrętnie o jej przypadłości.

Nie rób żadnych założeń!

Osoby niepełnosprawne same najlepiej wiedzą, co mogą robić, a czego nie. My nie podejmujmy za nie żadnej decyzji.
 
Reaguj uprzejmie na prośby!

Jeżeli osoba niepełnosprawna prosi nas o jakąś przysługę, to pomóżmy  jej. Prośba o pomoc świadczy o tym, że czuje się ona z nami swobodnie i chce mówić o swoich potrzebach.

Praktyczne wskazówki

 Osoby korzystające z wózka

Osoby korzystające z wózka lub niepełnosprawne ruchowo mogą mieć różne stopnie niepełnosprawności i zróżnicowane możliwości. Dlatego, gdy przychodzimy z pomocą, zawsze należy pytać w jaki sposób możemy to zrobić.

Osoby niewidome lub niedowidzące

Osoby niewidome potrafią orientować się w terenie i poruszać po ulicach. Jednak nieraz potrzebują pomocy w postaci informacji, czy wymagają poprowadzenia. Zawsze proponujmy swoje ramię, a nie chwytajmy za rękę.

Osoby niesłyszące lub niedosłyszące

Osoby słyszące w ograniczonym stopniu, aby ułatwić sobie komunikację, wspomagają się aparatami lub patrzą na usta tego z kim rozmawiają. Dlatego należy mówić wyraźnie i z twarzą zwróconą w kierunku rozmówcy. Nie musimy krzyczeć!

Osoby z zaburzeniami mowy

Jeśli z kimś, kto korzysta z protezy głosu, jąka się lub ma inne zaburzenia mowy, utrudnione jest porozumienie, to starajmy się poświęć takiej osobie naszą pełną uwagę. Nie przerywajmy, nie kończmy za nią zdania, a w razie czego prośmy o powtórzenie.

Osoby z porażeniem mózgowym

W wyniku uszkodzenia centralnego układu nerwowego niektóre osoby mają trudności z kontrolowaniem swoich mięśni. Może to objawiać się poprzez niewyraźną mowę lub wykonywanie mimowolnych ruchów ciała. Nie lekceważmy takich osób, kontrolujmy swoje reakcje i rozmawiajmy w taki sam sposób, jak zwykle.

Osoby o odmiennym wyglądzie

Problem odmienności dotyczy osób, które mogą być traktowane jakby były niepełnosprawne, a takimi nie są. Mogą mieć zmiany na twarzy, deformacje czaszki, zmiany skórne, ponadprzeciętny niski lub wysoki wzrost. Nie przyglądajmy się nadmiernie takiej osobie, nie odwracajmy specjalnie wzroku lub nie patrzmy tak, jakby była ona niewidoczna. Możemy po prosu uśmiechnąć się, a jeśli sytuacja temu sprzyja, to zacząć rozmowę.

Osoby z ukrytą niepełnosprawnością

Nie każdy rodzaj niepełnosprawności jest widoczny. Na pozór zdrowa osoba może poprosić np. o zapisanie prostych informacji, czy o ustąpienie miejsca do siedzenia. Szanujmy potrzeby i prośby takich osób ze szczególnym wyczuleniem na ludzi starszych.

Osoby chore na epilepsję (padaczkę)

Epilepsja to stan neurologiczny charakteryzujący się napadami padaczkowymi. Niektóre ataki mogą mieć gwałtowny przebieg, a inne odwrotnie – słaby. Chory może chodzić lub wykonywać ruchy jakby był w transie, chociaż w rzeczywistości jest nieprzytomny. Jeśli osoba chora na epilepsję przewróciła się, to upewnijmy się, że jej głowa jest bezpieczna i czekajmy aż atak minie.

Osoby z zaburzeniami psychicznymi

Takie osoby mogą mieć zakłóconą zdolność odczuwania i myślenia, a w związku z tym może występować u nich trudność w radzeniu sobie z zadaniami i kontaktami życia codziennego. Główną przeszkodą, jakiej doznają osoby z tego typu zaburzeniami, to nastawienie innych wobec nich. Traktujmy więc każdego jak indywidualną jednostkę, która ma swoją niepowtarzalną osobowość. Ktoś może być pełen energii, ktoś inny ospały, ktoś może mieć trudności ze zrozumieniem sytuacji społecznej, a ktoś inny może być nadwrażliwy. Dlatego starajmy się nie powodować napięcia i stresu u takich osób. Jeśli mamy taką możliwość, to zapytajmy osobę z którą mamy kontakt o to, co sprawi, że będzie mogła poczuć się swobodnie i w możliwie jak największym zakresie uszanujmy te potrzeby.

Osoby z upośledzeniem umysłowym

Osoby z zaburzeniem rozwojowym wolno się uczą oraz mają trudności z zastosowaniem zdobytej wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach. Zwracajmy się do takich osób używając jasno skonstruowanych zdań i prostych słów. Nie używajmy języka dziecięcego, ani nie traktujmy lekceważąco. Bądźmy cierpliwi, gdyż takie osoby mogą mieć trudności z podejmowaniem szybkich decyzji.

Osoby z trudnościami w przyswajaniu wiedzy

Są to zaburzenia utrzymujące się przez całe życie, które mogą ograniczać zdolność do pozyskiwania, przekazywania lub przetwarzania informacji. Większość z tych osób ma przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję. Zaburzenia w przyswajaniu wiedzy mogą być w postaci, np. dysleksji, dysgrafii, dysortografii lub nieprawidłowości w odbiorze słuchowym. Nie wyrażajmy zdziwienia czy zaskoczenia, ale udzielajmy informacji lub pomocy, jeśli taka będzie potrzeba.

Uwagi końcowe

Osoby niepełnosprawne żyją wśród nas. Posiadają swoje rodziny, zainteresowania, sympatie i antypatie, a także swoje problemy i radości. Chociaż niepełnosprawność stanowi integralną część tego, kim te osoby są, to pewne ułomności nie określają ich człowieczeństwa, ani ich nie stygmatyzują. Nie zamieniajmy osób niepełnosprawnych ani w bohaterów, ani w ofiary, ale traktujmy ich jako pełnowartościowe, indywidualne jednostki, które swoją obecnością ubogacają świat wokół nas. Przecież wszyscy odczuwamy potrzebę pozytywnego obrazu własnej osoby i chcemy czuć się w pełni akceptowanymi.